معرفی رشته‌های فنی حرفه‌ای
وجود نیروی انسانی ماهر یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه‌ی صنعتی و اقتصادی یک کشور است. سیستم آموزش مهارت محور، تبدیل به یک اصل اساسی در آموزش کشورهای پیشرو شده‌است. آموزش فنی و حرفه‌ای روشی اصولی جهت آمادگی و تامین نیروی فنی و تخصصی ماهر همراه با پشتوانه علمی و تئوری مناسب است. در آموزش رشته‌های فنی حرفه‌ای، هنرجویان به صورت عملی و تئوری با اصول، روش‌ها و جزئیات رشته تحصیلی خود آشنا و مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند. بیشتر دروس در رشته‌های فنی حرفه‌ای به صورت کارگاهی و عملی بوده و این موضوع باعث می‌شود تا هنرجویان این رشته‌ها با مهارت و بازدهی بیشتری فارغ التحصیل و به سرعت جذب بازار کار شوند.
در این مقاله به آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران، تفاوت رشته‌های فنی حرفه‌ای و کاردانش، رشته‌های موجود در شاخه فنی و حرفه‌ای، آموزش فنی و حرفه‌ای برای بزرگسالان و معرفی برخی شغل‌های رشته‌های فنی و حرفه‌ای خواهیم پرداخت. اگر خودتان نیز بخواهید در این زمینه با کاهش هزینه تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما انتخاب سایت رایا مارکتینگ می‌باشد.
آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران
در سیستم آموزشی ایران، مقطع تحصیلی متوسطه دوم، به سه شاخه نظری، کاردانش و فنی و حرفه‌ای تقسیم می‌شود. دانش آموزان پایه نهم باید پیش از ورود به پایه دهم از میان رشته‌های شاخه نظری و نیز کاردانش و فنی و حرفه‌ای یکی را جهت ادامه تحصیل انتخاب کنند. رشته‌های شاخه نظری تئوری بوده و تحصیل در این رشته‌ها مناسب افرادی است که به دنبال ادامه تحصیلات آموزش عالی هستند. مدارس در رشته‌های فنی حرفه‌ای و کاردانش، هنرستان نامیده می‌شوند. رشته فنی حرفه‌ای و کاردانش مناسب افرادی است که می‌خواهند پس از پایان مقطه متوسطه و اخذ دیپلم، وارد بازار کار (Labor Market) شوند؛ اگرچه که امکان ادامه تحصیلات عالی برای دانش آموزان این رشته‌ها در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و جامع علمی کاربردی و سایر دانشگاه‌های کشور وجود دارد.
تفاوت رشته‌های فنی حرفه‌ای و کاردانش
در هنرستان فنی حرفه‌ای و هنرستان کاردانش، دروس عملی و کارگاهی زیادی ارائه می‌شود؛ اما میزان ساعات این دروس در رشته کاردانش بیشتر است. در رشته‌های فنی حرفه‌ای علاوه بر وجود دروس عملی، تعدادی درس تئوری نیز وجود دارد که افراد را از نظر علمی در هر رشته توانمند می‌کند. این موضوع سبب می‌شود که افراد پس از اخذ مدرک دیپلم عموما به عنوان تکنسین فنی وارد بازار کار شوند. در شاخه کاردانش تقریبا همگی درس‌ها به صورت عملی و کارگاهی است و به همین سبب تعداد رشته‌های زیر مجموعه این شاخه به نسبت شاخه فنی و حرفه‌ای بیشتر است. افراد پس از تحصیل در این رشته‌ها عموما خود کسب و کاری را متناسب با مهارت‌های فراگرفته، راه اندازی می‌کنند.
رشته‌های موجود در شاخه فنی و حرفه‌ای
رشته فنی حرفه‌ای بر حسب حوزه فعالیت به 4 گروه کلی صنعت، خدمات، هنر و کشاورزی تقسیم می‌شود که در زیر، عنوان رشته‌های موجود در هر گروه را معرفی می‌کنیم:
گروه صنعت
این گروه شامل رشته‌های مورد نیاز در صنایع کشور می‌باشد و شامل 4 زیرگروه است:
مواد و فرآوری: شامل رشته‌های صنایع نساجی، سرامیک، متالوژی، صنایع شیمیایی و معدن
برق و رایانه: شامل رشته‌های شبکه و نرم افزار، الکترونیک، الکتروتکنیک، الکترونیک و مخابرات دریایی
مکانیک: شامل رشته‌های صنایع فلزی، مکانیک خودرو، صنایع چوب و مبلمان، ابزار، مکانیک موتورهای دریایی، مکاترونیک، تاسیسات مکانیکی و ماشین ابزار
معماری ساختمان: شامل رشته معماری می‌شود.
گروه خدمات و مدیریت
این گروه شامل سه زیرگروه است:
بهداشت و سلامت: شامل رشته‌های تربیت بدنی و کودکیاری
خدمات: شامل رشته‌های حمل و نقل و ناوبری
بازرگانی و امور اداری: شامل رشته حسابداری
گروه هنر
از مهم‌ترین و پرمتقاضی‌ترین گروه‌های فنی و حرفه‌ای است که شامل رشته‌های انیمیشن (Animation) و پویانمایی، معماری داخلی، نقاشی، گرافیک، طراحی دوخت، نمایش، تولید برنامه تلویزیونی، فتوگرافیک، نوازندگی ساز ایرانی، نوازندگی ساز جهانی، صنایع دستی، چاپ دستی، موسیقی مبانی آهنگ سازی، طراحی زبان بصری، نقشه کشی معماری، سینما، پشتیبانی صحنه و مرمت آثار فرهنگی می‌شود.
گروه کشاورزی
شامل رشته‌های ماشین‌های کشاورزی، صنایع غذایی، امور دامی، امور زراعی، امور باغی است.
باید توجه داشت که هیچ هنرستان فنی حرفه‌ای تمامی رشته‌های یاد شده را یکجا ارائه نمی‌کند. رشته‌های ارائه شده در هر هنرستان، بر اساس تقاضای هنرجویان و سیاست‌های ادارات آموزش و پرورش هر منطقه، بر حسب بافت جمعیتی، موقعیت جغرافیایی و بازار کار آن منطقه است. ضمن اینکه به دلیل نوع بازار کار و تفاوت روحیات و شرایط فیزیکی جنسی، برخی رشته‌ها مختص دختران و برخی دیگر مخصوص پسران است ولی بیشتر رشته‌ها میان آنها مشترک است.
آموزش فنی و حرفه‌ای برای بزرگسالان
آموزش فنی و حرفه‌ای تنها مختص دانش آموزان نیست. سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور این امکان را فراهم کرده‌است تا بزرگسالان نیز بتوانند با مهارت آموزی در هنرستان فنی حرفه‌ای و کسب مدرک معتبر این سازمان، علاوه بر فراگرفتن مهارت لازم برای راه اندازی کسب و کار مورد علاقه خود، از تسهیلاتی که دولت برای آنها جهت رونق کسب و کار و کارآفرینی (Entrepreneurship) فراهم کرده‌است بهره ببرند.
معرفی برخی شغل‌های رشته‌های فنی و حرفه‌ای
جوشکاری
جوشکاران با استفاده از ابزارهای مختلف مانند برش، شکل دهنده و دستگاه‌های اندازه گیری، سازه‌های فلزی را ایجاد و جوش می‌دهند. آنها این سازه‌ها را بر اساس مشخصات مشتری یا کارفرما تولید می‌کنند و ممکن است در سازه‌ها در هر اندازه و شکل تعمیراتی انجام دهند و تجهیزات فلزی را نگهداری کنند. برنامه‌های جوشکاری می‌تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد.
مکانیک خودرو
مکانیک خودرو موتورهای خودرو را برای تشخیص دقیق مشکلات و توصیه به تعمیرات بازرسی می‌کند. آنها سیستم‌های مکانیکی، کامپیوتری و الکترونیکی را برای تشخیص مشکلات بررسی می‌کنند. مکانیک‌های خودرو همچنین تعمیرات معمولی مانند تعمیر ترمز، چرخش لاستیک، تنظیم و تعویض روغن را انجام می‌دهند. برنامه‌های آموزشی مکانیک خودرو معمولا یک تا دو سال طول می‌کشد.
نجاری
یک نجار با چوب، مشتقات چوب، پلاستیک و سایر مواد برای ساختن سازه‌ها کار می‌کند. نجارها نقشه‌ها و نقشه‌های ساختمانی را دنبال می‌کنند تا مشخصات و نیازهای مشتری را برآورده کنند، سازه‌هایی مانند پنجره‌ها و قالب گیری را نصب کنند یا چارچوب‌هایی مانند چارچوب درها، دیوارها و کف را بسازند. نجارها معمولا دوره‌های کارآموزی را که حداقل سه سال طول می‌کشد، به پایان می‌رسانند.
پشتیبانی فناوری اطلاعات
اگر شما فردی هستید که مردم به طور متعدد در صورت شکست فناوری آنها جهت دستیابی به کمک به او مراجعه می‌کنند، ممکن است بخواهید شغلی را به عنوان یک متخصص پشتیبانی فناوری اطلاعات (Information Technology) در نظر بگیرید. این افراد فنی پشتیبانی شخصی‌سازی شده در خط مقدم را برای همه چیز از مشکلات سخت‌افزاری گرفته تا تعمیر شبکه ارائه می‌کنند. این یک حرفه عالی در رشته‌های فنی و حرفه‌ای برای افرادی است که صبور، با شخصیت هستند و از کشف فناوری‌های جدید نمی‌ترسند.
معماری
معماران طراحی سازه‌هایی مانند خانه‌ها، مجتمع‌های آپارتمانی، مراکز خرید، ساختمان‌های اداری و کارخانه‌ها را انجام می‌دهند. علاوه بر در نظر گرفتن ظاهر فیزیکی آنها، آنها همچنین مطمئن می‌شوند که این سازه‌ها کاربردی، ایمن، مقرون به صرفه و متناسب با نیازهای افرادی است که از آنها استفاده می‌کنند. اکثر مواقع، معماران در یک دفتر کار می‌کنند. در آنجا، آنها با مشتریان ملاقات می‌کنند، پیش‌نویس طرح‌ها، کار بر روی برآورد هزینه‌ها، ثبت درخواست‌های مجوز با ادارات ساختمان شهرداری، و کمک به مشتریان برای تنظیم قرارداد با پیمانکاران. معماران همچنین از سایت‌های ساخت و ساز بازدید می‌کنند تا پیشرفت پروژه‌ها را بررسی کنند و مطمئن شوند که پیمانکاران آنها را مطابق نقشه خود می‌سازند.
الکترونیک
مهندسان برق بر ساخت تجهیزات الکتریکی مانند موتورهای الکتریکی، سیستم‌های رادار و ناوبری، سیستم‌های ارتباطی یا تجهیزات تولید برق نظارت کرده و طراحی، توسعه و آزمایش آنها را انجام می‌دهند. مهندسان برق همچنین سیستم‌های الکتریکی خودروها و هواپیماها را طراحی می‌کنند. مهندسان الکترونیک تجهیزات الکترونیکی، مانند سیستم‌های پخش و ارتباطات و دستگاه‌های سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) را طراحی و توسعه می‌دهند. بسیاری نیز در زمینه‌های مرتبط با سخت افزار کامپیوتر کار می‌کنند.
نقشه کشی
نقشه کش‌ها نمودارها و نقشه‌های جغرافیایی را برای طیف وسیعی از مشتریان تولید می‌کنند. از نقشه‌های نظامی گرفته تا نمودارهای زمین‌شناسی مورد استفاده صنعت، و همچنین نقشه‌های روزمره که جزئیات جاده‌ها و مسیرهای پیاده‌روی را نشان می‌دهند، نقشه‌بردار از دانش تخصصی و تجهیزات پیشرفته برای بررسی زمین و ثبت داده‌ها استفاده می‌کند تا نمودارهای نماینده بصری را مطابق با مشتریان خود تولید کند. در این شغل از رشته‌های فنی و حرفه‌ای بخشی از فرآیند تولید به طور فزاینده‌ای شامل استفاده از فناوری‌های جدیدتر مانند سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی می‌شود. در حالی که نقشه‌ها ممکن است با فعالیت‌های خارج از منزل مانند نقشه‌برداری و کاوش مرتبط باشند، نقشه‌نگاران گاهی وقت خود را در داخل خانه صرف می‌کنند.
به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای رشته فنی حرفه‌ای" را نیز مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.
هنرهای تجسمی
مدرک در هنرهای تجسمی می‌تواند شما را به یک حرفه و زندگی هیجان انگیز به عنوان یک هنرمند هدایت کند. در طول تحصیلات خود، در کنار تجربیات فشرده استودیویی در طراحی، رسانه‌های چاپی، عکاسی، رسانه‌های مبتنی بر زمان، نقاشی و مجسمه سازی با دوره‌های کلاسی در تاریخ هنر، نظریه و نقد مواجه خواهید شد. حتی می‌توانید با نمایش آثار خود در نمایشگاه‌های گروهی و شخصی در گالری‌های دانشگاه، طعم واقعی یک هنرمند تجسمی حرفه‌ای بودن را بچشید. کار در هنرهای تجسمی می‌تواند چندین صنعت از جمله سرگرمی، مد و بازاریابی را در بر بگیرد.
تکنسین معدن
تکنسین‌های معدن به مهندسان حرفه‌ای در استخراج زغال سنگ و فلز کمک فنی می‌کنند. تکنسین‌های معدن در اکتشاف و توسعه، تولید و آماده سازی کار می کنند. در طول آماده‌سازی، که گاهی اوقات به‌عنوان غنی‌سازی نامیده می‌شود، تکنسین‌ها سنگ معدن مورد نظر را از سنگ و سایر مواد ناخواسته جدا می‌کنند. تکنسین‌های معدن با انجام آزمایشات شیمیایی و فیزیکی و مشاهده عملیات استخراج اطلاعات را جمع آوری می‌کنند. آنها در نقشه برداری و پیش نویس و در برنامه ریزی راه حل برای مشکلات مهندسی کمک می‌کنند. آنها همچنین ممکن است در پشتیبانی فنی فروش کار کنند.
تکنسین‌های معدن در اکتشاف و توسعه معمولاً با زمین شناسان و ژئوفیزیکدانان کار می‌کنند. تکنسین‌ها ممکن است نمونه‌هایی از سنگ‌های گرفته شده از معادن و حفاری‌های اکتشافی را جمع آوری و شناسایی کنند. آنها همچنین ممکن است از تجهیزاتی استفاده کنند که تغییرات جزئی در میدان‌های مغناطیسی زمین را نشان می‌دهد. آنها این تغییرات را روی نقشه‌ها و نمودارها ثبت می‌کنند. دانشمندان از این اطلاعات برای یافتن ذخایر جدید سنگ معدن استفاده می‌کنند.
طراحی نساجی
طراحی نساجی یک صنعت جهانی است و ممکن است فرصت‌هایی برای کار در خارج از کشور یا با یک شرکت بین المللی پیدا کنید. بسیاری از طراحان به صورت مستقل کار می‌کنند و برخی از آنها کسب و کار خود را راه اندازی می‌کنند و اغلب برای نمایشگاه‌ها، فروش مستقیم یا از طریق فروشگاه‌های خرده فروشی کار طراحی و تولید می‌کنند. شما ممکن است انتخاب کنید که یک نمونه کار حرفه‌ای را دنبال کنید و چندین شغل را ترکیب کنید. همچنین فرصت‌هایی برای استفاده از مهارت‌های خود در زمینه‌هایی مانند بازاریابی مد، تبلیغات و روزنامه نگاری وجود دارد. طراحان لباس، مد و لوازم جانبی محبوب‌ترین شغل فارغ التحصیلان طراحی پارچه است.
سخن آخر
فرصت‌های یادگیری حرفه‌ای نقش مهمی در توسعه مهارت‌ها و اشتغال پذیری دارند. اهمیت توسعه حرفه‌ای را می‌توان تا حد زیادی به عنوان تفاوت بین دانش نظری در مقابل مهارت‌های عملی خلاصه کرد. برای کسانی که علاقه مند به یادگیری نحوه افزایش مهارت‌های اشتغال هستند، اولین راه حل باید در فرصت‌های یادگیری حرفه‌ای باشد. این مهارت‌ها می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا تکنیک‌ها و استراتژی‌هایی را که به‌طور خاص برای این حوزه از کار نیاز دارند، بیاموزند و اطمینان حاصل کنند که برای موفقیت آماده هستند.
در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه معرفی رشته‌های فنی حرفه‌ای تولید محتوا انجام دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا مارکتینگ را انتخاب کنید زیرا با داشتن نویسندگان متخصص، سفارش شما را با بالاترین کیفیت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحویل خواهند داد.